Winston Phan

Phan Thanh Giản Va Vụ An Phan Lam Mai Quốc, Triều Đinh Khi Dan (hard cover) Winston Phan

Có lẽ ít có nÆ¡i đâu trên thế giá»›i mà má»™t "câu" gồm 8 chữ và không có xuất xứ rõ ràng lại được Ä‘em ra làm bằng chứng, mà lại là bằng chứng Ä‘á»™c nhất, để buá»™c tá»™i "bán nÆ°á»›c" cho má»™t nhân vật lịch sá»­. NhÆ°ng chính Ä‘iá»u đó đã và Ä‘ang diá»…n ra trong sá»­ há»c cận đại Việt Nam suốt 60 năm qua. Và cái câu 8 chữ nói trên là "Phan Lâm mãi quốc, triá»u đình khí dân". Sá»­ dụng câu này liên tục từ thập niên 1950 đến nay, các sá»­ gia tại miá»n Bắc Việt Nam đã nhân danh "nhân dân" để kết tá»™i bán nÆ°á»›c cho hai đại thần triá»u Nguyá»…n là Phan Thanh Giản (Phan) và Lâm Duy Hiệp (Lâm); vá»›i sá»± chú trá»ng đặc biệt vào Phan Thanh Giản, vị tiến sÄ© đầu tiên của đất Nam Kỳ.

Mặc dù không có xuất xứ rõ ràng, mặc dù không biết tác giả của nó là ai, và mặc dù không biết cái câu gồm 8 chữ đó là câu đối, câu thÆ¡, câu phú, "khẩu hiệu", hay thậm chí là má»™t loại "vè", nó đã được Ä‘em ra để làm bằng chứng má»—i khi má»™t "sá»­ gia" nào đó tại Việt Nam muốn lên án Phan Thanh Giản. Và do không há» có má»™t bài viết hay má»™t tác giả nào đặt vấn đỠđể gạn há»i má»™t cách rõ ràng và có hệ thống vá» câu này, hiện nay ở Việt Nam hầu nhÆ° tất cả má»i ngÆ°Æ¡Ì€i Ä‘á»u chấp nhận sá»± hiện hữu cÅ©ng nhÆ° tính chất "lịch sá»­" của nó. Há» dá»… dãi cho rằng nó có gốc gác "trong dân gian", đồng thÆ¡Ì€i nhìn nhận rằng nó đã nói lên tâm trạng của "nhân dân" thÆ¡Ì€i đó, là lên án cả hai ông Phan, Lâm và triá»u đình nhà Nguyá»…n thÆ¡Ì€i vua Tá»± Äức.

...